Większość z nas cieszy się na widok pierwszych znaków nadejścia wiosny. Nareszcie chmury powoli ustępują miejsca ciepłym promieniom słońca, kwitną kwiaty i pąki na drzewach… Czego można chcieć więcej? Niestety nie wszyscy mogą sobie pozwolić na tak beztroską radość. Dla wielu z nas nadejście wiosny oznacza również nadejście horroru pod tytułem „Alergia sezonowa – szkoła przetrwania”. Łzawiące, zaczerwienione i opuchnięte oczy, świąd, kichanie i cieknący nos nie pozwalają alergikom na korzystanie z lepszej pogody oraz spędzanie czasu na świeżym powietrzu. Oczywiście można się ratować różnego rodzaju tabletkami, ale one zazwyczaj mają sporo nieprzyjemnych efektów ubocznych. Na szczęście i tutaj z pomocą przychodzą nam probiotyki. Zdrowe jelito to podstawa!

Alergia sezonowa – jaka jest skala problemu?

Statystyki pokazują, że nawet 30% ogólnej populacji w krajach rozwiniętych cierpi na jeden lub więcej rodzajów atopii (atopowe zapalenie skóry, astma oskrzelowa, czy alergiczny nieżyt nosa). Szacuje się również, że aż 23% Polaków zmaga się z dolegliwościami związanymi z ANN (alergiczny nieżyt nosa). Okazuje się, że nawet co trzecia osoba w naszym kraju walczy z alergią na pyłki itp. Zwykle są to dzieci i osoby młode. Alergie pyłkowe są często dziedziczone. Oznacza to, że jeżeli oboje rodziców zmaga się z tą dolegliwością, ich potomek ma 80% szans na odziedziczenie tej przypadłości. Alergia na pyłki pojawia się najczęściej w okolicy 10 roku życia.

Jakie są najczęstsze alergeny?

Niestety alergicy mogą odetchnąć z ulgą prawdopodobnie tylko zimą. Oznacza to, że alergia sezonowa trwa dość długo. Od lutego do czerwca rozpoczyna się pylenie drzew, od kwietnia do czerwca kwitną trawy i zboża, a od maja do października dokucza nam najpopularniejszy alergen, którym jest bylica. Natomiast od sierpnia do listopada toczymy walkę z zarodnikami grzybów leśnych. Jednym z najczęstszych alergenów są na przykład pyłki traw, które, choć zupełnie niegroźne, mogą zostać zakwalifikowane przez nasz układ immunologiczny jako wrogie elementy atakujące organizm. W naszej szerokości geograficznej do pojawienia się alergii sezonowej prowadzi najczęściej nasilenie pylenia:

• brzozy (od marca do maja),
• olchy (od lutego do kwietnia),
• pokrzywy (od maja do września),
• bylicy (od lipca do września),
• żyta (od maja do czerwca).

Jaki jest mechanizm powstawania alergii?

U zdrowego człowieka bez predyspozycji do alergii, jelito i układ immunologiczny tolerancyjnie reagują na kontakt z groźnymi lub z nowymi dla organizmu czynnikami, którymi zwykle są bakterie lub wirusy. Uruchamia się szereg reakcji, w wyniku których infekcja zostaje ograniczona we wczesnym stadium lub uznana za nieszkodliwą. Zanim zdążą rozwinąć się jakiekolwiek objawy kliniczne. U osób z alergią niedziałający prawidłowo układ odpornościowy i jelito zaczyna odpowiadać oraz reagować na kontakt z nieszkodliwymi czynnikami, które dla zdrowych osób są neutralne. Substancje, które wywołują taką nieprawidłową reakcję organizmu, są nazywane alergenami. Komórki układu immunologicznego zaangażowane w odpowiedź alergiczną wydzielają prozapalne cytokiny, uruchamiając kolejne reakcje wywołujące objawy. Istotą alergii jest więc stan zapalny wywołany w odpowiedzi na wniknięcie alergenu.

Jak powstają objawy alergii?

Alergie rozwijają się, gdy błony śluzowe organizmu są uszkodzone. Substancje, które dostają się do organizmu drogą powietrzną, są błędnie odbierane przez układ immunologiczny jako alergen. Jest to spowodowane reakcją przeciwciał IgE, które są produkowane w odpowiedzi na kontakt z alergenem. Immunoglobuliny E (IgE) łącząc się z komórkami tucznymi, powodują produkcję substancji (m.in. histaminy) biorących udział w odpowiedzi zapalnej. Wyrzut histaminy prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i zwiększenia ich przepuszczalności, co skutkuje pojawieniem się kataru, swędzenia, łzawienia, czy wysypki. Może również powodować obrzęk krtani i skurcz oskrzeli, który prowadzi do narastających duszności. Więcej o histaminie opowiemy w kolejnym artykule.

Jak skutecznie leczyć alergiczny nieżyt nosa?

Jedną z najczęściej spotykanych dolegliwości wśród alergików jest wspominany wcześniej ANN (alergiczny nieżyt nosa), czyli alergiczne zapalenie górnych dróg oddechowych – zapalenie błony śluzowej nosa i zatok. Może występować sezonowo, w okresie nasilonego pylenia roślin lub całorocznie w wyniku kontaktu z roztoczami kurzu domowego, czy sierścią zwierząt. Reakcje obronne organizmu powodują występowanie uporczywych objawów. Niestety dotychczas nie opracowano skutecznego leczenia ANN. Można jedynie stosować doraźne środki łagodzące objawy lub unikanie alergenu. Stosowanie leków tłumiących objawy alergii może powodować szereg skutków ubocznych tj. senność, rozkojarzenie, nadmierne pobudzenie prowadzące do bezsenności czy suchość w ustach. Skłoniło to naukowców do poszukiwania alternatywnych metod rozwiązania problemu.

Dlaczego probiotyki mogą pomóc w ograniczeniu reakcji alergicznych?

Okazuje się, że probiotyki mogą pomóc w ograniczeniu nadmiernej reakcji układu immunologicznego na substancje alergizujące. Jest to związane z mechanizmami oddziaływania szczepów probiotycznych na komórki układu immunologicznego. Powodują one wzrost limfocytów T regulatorowych, które hamują odpowiedź układu immunologicznego i ograniczają w konsekwencji produkcję immunoglobulin IgE. Ponadto niektóre szczepy bakteryjne wywierają korzystny wpływ na układ odpornościowy ze względu na indukcję produkcji cytokiny przeciwzapalnej interleukiny IL-10, która hamuje odpowiedź zapalną organizmu na substancje alergizujące.

Jakie są podstawy naukowe na korzystne efekty stosowania probiotyków w przypadku alergii?

Naukowcy postanowili przeprowadzić serię badań w kierunku ustalenia, czy przyjmowanie probiotyków może wpłynąć na poprawę samopoczucia i stanu jelita u osób ze stwierdzoną alergią sezonową. Metaanaliza opublikowana w 2015 roku porównała 23 randomizowane badania z 1919 pacjentami, u których stwierdzono katar sienny. 21 z tych badań było przeprowadzone z podwójnie zaślepioną, randomizowaną, kontrolowaną próbą placebo. Czas badań obejmował okres od 4 tygodni do 12 miesięcy. Do najczęściej badanych szczepów probiotycznych należały bakterie z rodzaju Lactobacillus oraz Bifidobacterium. Analiza tych badań wykazała, że stosowanie doustnych probiotyków wpływa korzystnie na poprawę jakości życia alergików i zdrowie jelita, zarówno dzieci i dorosłych. Pacjenci zadeklarowali głównie poprawę w zakresie dolegliwości związanych z katarem oraz świądem nosa i oczu.

Im zdrowsze jelita, tym lepiej działa nasz układ odpornościowy

Pomimo subiektywnych odczuć i deklaracji ochotników, wyniki badań są bardzo obiecujące. Sugerują nam, że stosowanie probiotyków może przynieść pewne korzyści, jeżeli chcemy złagodzić objawy alergicznego nieżytu nosa oraz poprawić stan naszego jelita i mogą być dobrym wsparciem leczenia konwencjonalnego. Zatem wiosną warto włączyć do swojej diety wieloszczepowe probiotyki o ukierunkowanym działaniu, które dostarczone w odpowiedniej ilości wesprą nasz układ odpornościowy. Należy pamiętać, że w im lepszym stanie są nasze jelita, tym lepiej będzie pracował nasz układ immunologiczny. Jednak warto podkreślić, że sama suplementacja probiotykami nie naprawi błędów żywieniowych i stylu życia. Zawsze pamiętajmy o zdrowej diecie bogatej w warzywa i owoce oraz nie zapominajmy o umiarkowanej aktywności fizycznej na świeżym powietrzu.

Bibliografia:

1. A Systematic Review and Meta-analysis of Probiotics for the Treatment of Allergic Rhinitis Alexander E. Zajac, M.D., Austin S. Adams, M.D., and Justin H. Turner, M.D. Ph.D.
2. Effect of probiotics on allergic rhinitis in Df, Dp or dust-sensitive children: a randomized double blind controlled tria lTeng-Yi Lin 1, Chia-Jung Chen, Li-Kuang Chen, Shu-Hui Wen, Rong-Hwa Jan Indian Pediat. 2013 Feb;50(2):209-13.