Czy probiotyki mogą wspierać leczenie infekcji wirusowych? Przegląd badań naukowych.

Indeks:

• Jelita a układ odpornościowy
• Oś jelita-płuca
• Probiotyki a wirusy układu oddechowego
• Czy antybiotyki leczą choroby wirusowe?
• Inne infekcje wirusowe
• Podsumowanie

5 minut czytania

Sezonowość infekcji wirusowych sprzyja poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób wspierać odporność i walkę z wirusami. Dbanie o codzienną dietę, regularną aktywność fizyczną oraz dobrej jakości sen, to nieodzowne elementy wsparcia prawidłowych funkcji układu odpornościowego. Jednak wciąż wielu z nas zastanawia się, czy w aspekcie wsparcia odporności można zrobić coś więcej? Za tym pytaniem najczęściej stoi kolejne: czy probiotykami jesteśmy w stanie zwalczyć wirusy i zmniejszyć objawy infekcji? Przyjrzyjmy się, co na ten temat mówi nauka.

Jelita a układ odpornościowy

Zdrowie zaczyna się w jelitach – to określenie jest nam dobrze znane. Układ pokarmowy pełni fundamentalną funkcję nie tylko w procesach trawienia i wchłaniania składników odżywczych, ale jest też istotnym elementem regulacji funkcji immunologicznych organizmu. Jelita stanowią siedlisko dla ogromnej liczby mikroorganizmów, których zrównoważony skład jest niezbędny do utrzymania homeostazy, czyli równowagi organizmu. Zakłócenie tej równowagi, na przykład przez nieprawidłową dietę, stres czy stosowanie antybiotyków, może prowadzić do dysbiozy jelitowej. Ta z kolei stanowi zaburzenie w składzie mikrobioty jelitowej i związana jest z licznymi problemami zdrowotnymi, takimi jak choroby zapalne jelit, choroby autoimmunologiczne, a także zaburzenia metaboliczne i neurodegeneracyjne. Ponadto mikrobiota jelitowa, poprzez uczestnictwo w modulowaniu odpowiedzi immunologicznej i produkcji neuroprzekaźników, ma realny wpływ na zdrowie psychiczne.

Oś jelita-płuca

Mikrobiota jelitowa odgrywa kluczową rolę w obronie organizmu przed wirusowymi infekcjami dróg oddechowych. Wszystkie narządy pokryte śluzem, w tym również jelita i płuca, są ze sobą połączone i oddziałują na siebie. Jelita są więc połączone z płucami, a to połączeniem nazywane jest osią jelitowo-płucną. Co ciekawe, za sprawą tego połączenia, konsekwencją infekcji górnych dróg oddechowych może być zaburzenie mikrobioty jelitowej i mikrobioty płuc [1]. Może to tłumaczyć jednoczesne występowanie infekcji wirusowej dróg oddechowych i dolegliwości z przewodu pokarmowego, np. biegunki.

Probiotyki a wirusy układu oddechowego

Zarówno u pacjentów z zapaleniem płuc, jak i wirusem grypy czy koronawirusami, w przebiegu choroby obserwuje się kaskady reakcji zapalnych. Badania potwierdzają, że dobrej jakości probiotyk jest w stanie wpłynąć wyciszająco na stan zapalny wywołany infekcją wirusową. Pacjenci leczeni probiotykami lub prebiotykami mieli łagodniejszy przebieg choroby oraz mniej infekcji. Podawanie probiotyków i prebiotyków przyczynia się do zwiększenia poziomu cytokin przeciwzapalnych, takich jak IFN-α, IFN-γ, IL-1β i IL-12 oraz zmniejszenie poziomu cytokin prozapalnych, takich jak IL-6 i TNF-α [3]. Terapia probiotyczna może zatem ograniczać reakcje zapalne i stymulować komórki odpornościowe do walki z wirusami. Warto jednak pamiętać, że probiotyk wysokiej jakości, mogący wywołać działanie terapeutyczne, powinien być przebadany klinicznie. Dobry probiotyk może zmniejszyć częstości występowania infekcji dróg oddechowych i skrócić czas infekcji [4]. Nie czekaj, działaj od razu!

Czy antybiotyki leczą choroby wirusowe?

Należy zaznaczyć, że nadal powszechną praktyką jest stosowanie antybiotyków w infekcjach wirusowych. Natomiast działanie antybiotyków skierowane jest na bakterie, a więc w infekcjach wirusowych nie będą one miały zastosowania. Pochopnie podjęta antybiotykoterapia może spowodować spadek naturalnej odporności organizmu i przyczynić się do rozwinięcia antybiotykooporności.

Inne infekcje wirusowe

Nie zapominajmy, że infekcje wirusowe dotyczą nie tylko układu oddechowego. Częstym problemem są także wirusowe zatrucia pokarmowe (tzw. grypa żołądkowa) manifestujące się biegunkami, wymiotami i bólami brzucha. W takim przypadku również sprawdzi się wsparcie probiotyczne. Może ono wpłynąć na znacznie zmniejszenie dolegliwości, w tym skrócić czas biegunki, a także w poważniejszych przypadkach, hospitalizacji. Potwierdzają to badania przeprowadzone na pacjentach z wirusową infekcją żołądka i jelit [5].

Bibliografia:

1. Taylor SL, Wesselingh S, Rogers GB. Host-microbiome interactions in acute and chronic respiratory infections. Cell Microbiol. 2016 May;18(5):652-62.
2. Sencio V, Machado MG, Trottein F. The lung-gut axis during viral respiratory infections: the impact of gut dysbiosis on secondary disease outcomes. Mucosal Immunol. 2021 Mar;14(2):296-304.
3. Wang F, Pan B, Xu S, Xu Z, Zhang T, Zhang Q, Bao Y, Wang Y, Zhang J, Xu C, Xue X. A meta-analysis reveals the effectiveness of probiotics and prebiotics against respiratory viral infection. Biosci Rep. 2021 Mar 26;41(3):BSR20203638. doi: 10.1042/BSR20203638. PMID: 33604601; PMCID: PMC7955103.
4. Strauss M, Mičetić Turk D, Lorber M, Pogačar MŠ, Koželj A, Tušek Bunc K, Fijan S. The Multi-Strain Probiotic OMNi-BiOTiC®Active Reduces the Duration of Acute Upper Respiratory Disease in Older People: A Double-Blind, Randomised, Controlled Clinical Trial. 2023 Jul 5;11(7):1760. doi: 10.3390/microorganisms11071760. PMID: 37512932; PMCID: PMC10385525.
5. Ansari F, Pashazadeh F, Nourollahi E, Hajebrahimi S, Munn Z, Pourjafar H. A Systematic Review and Meta-Analysis: The Effectiveness of Probiotics for Viral Gastroenteritis. Curr Pharm Biotechnol. 2020;21(11):1042-1051. doi: 10.2174/1389201021666200416123931. PMID: 32297578.