Institut AllergoSan, jako Centrum Kompetencyjne ds. Badań Mikrobiomów oraz producent synbiotyków OMNi-BiOTiC®, od wielu lat badał i monitorował rolę zdrowia jelit i probiotyków przy wzmacnianiu organizmu, między innymi przeciwko wirusom. Na podstawie ich doświadczeń i obserwacji możemy wypowiedzieć się także na temat koronawirusa.

Koronawirus COVID-19

W ciągu ostatnich kilku tygodni koronawirus COVID-19 rozprzestrzenił się na całym świecie w ponad 90 krajach. Jego szybki rozwój stanowi poważne wyzwanie dla lokalnych systemów opieki zdrowotnej, a także dla organizacji międzynarodowych (np. Światowa Organizacja Zdrowia), które starają się powstrzymać epidemię. Wykładniczy kształt krzywej na wykresie wzrostu zachorowań sugeruje, że przed globalnym spadkiem należy się niestety spodziewać jeszcze kilku kolejnych skoków.

Zalecane dotychczas środki higieniczne (takie jak częste i dokładne mycie rąk) wydają się jedynie częściowo skuteczne w powstrzymaniu epidemii. COVID-19 może przetrwać na zanieczyszczonych powierzchniach (takich jak klamki, uchwyty w budynkach i środki transportu) przez okres do dziewięciu dni. Utrzymywanie higieny utrudnia rozprzestrzenianie się patogenu, nawet jeśli główną drogą przenoszenia jest ekspozycja kropelkowa z osoby do osoby.

Kontakt z wirusem niekoniecznie oznacza, że osoba zostanie zainfekowana. Ciało wie, jak się bronić i jest wyposażone w szereg dość skutecznych mechanizmów obronnych. Patogeny próbują przeniknąć do organizmu najchętniej przez cienkie warstwy nabłonkowe, które znajdują się głównie w błonach śluzowych ciała, takich jak usta, oczy, nos, płuca oraz przez przewód pokarmowy. Nic dziwnego, że w tym ostatnim znajduje się duża część naszego układu odpornościowego, który pilnuje porządku. Przewód pokarmowy jest szczególnie wrażliwy ze względu na swoją niesamowitą powierzchnię (to wielkość kortu tenisowego!). Oczy i nos są chronione warstwą śluzu, co nieco utrudnia wirusom i bakteriom dostanie się do organizmu. Na szczęście cały trakt pokarmowy jest wyposażony w wiele barier i funkcji obronnych, które pomagają zwalczać patogeny, a w tym szkodliwe bakterie i wirusy ( Gastroenterol. 2014 Jun;49(6):681-9. doi: 10.3109/00365521.2014.898326. Epub 2014. Surface area of the digestive tract – revisited. Helander HF1, Fändriks L.).

Rola jelita, a COVID-19

Rola jelita w odpieraniu koronawirusa COVID-19, jak dotąd nie cieszyła się dużym zainteresowaniem, ale należy to rozważyć w świetle następujących kwestii: Próbki śliny dały największą liczbę pozytywnych wyników RealTime-PCR (= określenie sekwencji genów molekularnych, czyli potwierdzenie obecności wirusa). Ponadto wirusowe kwasy nukleinowe wykryto w 50% próbek kału pacjentów (obecność wirusa), a wirusy ekstrahowane (wyodrębnione) ze stolca były nadal zakaźne, co umożliwia przenoszenie poprzez kontakt ze skórą w dowolnym momencie. [Cytat z zarządzania chorobą koronawirusa-19 (COVID-19): Doświadczenie Zhejiang- CHINY]

Sugeruje to, że początkowa infekcja najprawdopodobniej może również wystąpić przez przewód pokarmowy.

Co ciekawe, to zgodne z chińską obserwacją, wielu pacjentów z COVID-19 miało dysbiozę mikrobiologiczną w postaci zmniejszonej ilości Bifidobacteria i Lactobacillus. Są to dwa gatunki dobrych bakterii (probiotyków), które żyją w jelitach zdrowych osób i pomagają tworzyć naturalną barierę przed zarazkami, które mogą dostać się do organizmu. Gdy naturalna bariera utworzona przez te bakterie probiotyczne zostanie naruszona, zwiększa to ryzyko infekcji.

Z obserwacji opartych na dostępnych badaniach widzimy, że przywrócenie bariery jelitowej przez bakterie probiotyczne (takie jak bakterie kwasu mlekowego i bifidobakterie) dowodzi ich pomoc przy zmniejszeniu prawdopodobieństwa infekcji wirusowych (różnych rodzajów).

Liczne badania wykazały, że podawanie probiotycznych bakterii kwasu mlekowego takich jak Lactobacillus plantarum, Lactobacillus casei i Lactobacillus fermentum, prowadzą do zmniejszenia negatywnych skutków wirusa grypy (w oparciu o wyniki badań: Maeda i in. 2009; Boge i in. 2009 ; Olivares i in. 2007)

Ponadto połączone podawanie Lactobacillus rhamnosus i B. animalis zmniejszyło częstość występowania infekcji wirusowych wywołujących choroby układu oddechowego (w oparciu o wyniki badań: Rautava i in. 2009). [Arena MP, Capozzi V, Russo P, i in. Immunobioza i probioza: działanie przeciwdrobnoustrojowe bakterii kwasu mlekowego z naciskiem na ich właściwości przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Appl Microbiol Biotechnol 2018; 102: 9949-9958.]

Dlatego uważamy, że Lactobacillusy są w stanie skutecznie wspierać układ odpornościowy i mogą pozytywnie wpływać na przebieg zakażenia np. wirusem grypy.

Ponieważ wirusy grypy i koronawirus są wirusami RNA i oba strukturalnie są podobne, można zasugerować, że na oba z nich można pozytywnie wpływać poprzez podawanie powyższych bakterii probiotycznych z grup Lactobacillus i Bifidobacteria.

Kolejnym istotnym faktem jest istniejąca bezpośrednia interakcja między niektórymi bakteriami probiotycznymi i wirusami. Wirusy mogą zostać uwięzione i wchłonięte przez niektóre bakterie takie jak np. Enterococcus faecium i Lactobacillus gasseri (na podstawie wyników badań: Al Kassaa i in. 2014; Al Kassaa i in. 2015; Wang i in. 2013) Istnieje bezpośrednia forma reakcji między bakteriami a wirusami grypy. Często działanie bakterii polega na zajęciu receptorów komórek nabłonkowych na powierzchni jelit, zapobiegając w ten sposób zajęcie tych receptorów przez wirusy, a w konsekwencji niszczenia komórek. (w oparciu o wyniki badań: Bermudez-Brito i in. 2012; Varyukhina i in. 2012).

Podsumowując:

Bakterie probiotyczne mogą stworzyć niekorzystne środowisko dla kolonizacji i rozwoju wirusów, między innymi przez wytwarzanie kwasu mlekowego (w oparciu o wyniki badań Martin i wsp. 1985, 2010; Tuyama i wsp. 2006).

Bakterie probiotyczne w swoim działaniu synergistycznym mogą stymulować i wspierać odporność przy konkretnych jednostkach chorobowych wywołanych wirusami.

Niektóre szczepy bakterii są bezpośrednimi „pogromcami” wirusów, wchodząc w bezpośrednie interakcje z wirusami i wytwarzając przeciwwirusowe metabolity oraz stymulując układ odpornościowy.

Rekomendacje Instytutu AllergoSan na wsparcie odporności to:

• OMNi-BiOTiC® 6 – dla każdego (zawiera 4 szczepy pożądanych bakterii)
• OMNi-BiOTiC® Active – dodatkowo dla osób starszych
• OMNi-BiOTiC® PANDA -niemowlęta do 1 r.ż, jako kolejna najbardziej narażona grupa.

Artykuł w oparciu o rekomendację:

Eksperta Instytutu Allergosan ds. mikrobiomu

Dr Michaela Katzensteinera.