Mikrobiom, a emocje - rola psychobiotyków w zarządzaniu stresem u dzieci

Indeks:

• Mikrobiom a emocje – niewidzialna sieć zależności
• Emocje pochodzą z jelit?
• Stres – złodziej dobrego nastroju i wróg mikrobioty jelitowej
• Objawy związane z zaburzeniem komunikacji jelitowo-mózgowej
• Przyczyny zaburzeń trawiennych u dzieci
• Psychobiotyki – probiotykoterapia ukierunkowana na oś jelitowo-mózgową
• Jak wspierać oś mikrobiom-jelito-mózg dziecka?

13 minut czytania

Mikrobiom a emocje – niewidzialna sieć zależności

Od pierwszych chwil życia dziecięce jelita są domem dla fascynującego świata bilionów mikroorganizmów. Bakterie jelitowe wpływają nie tylko na wsparcie trawienia, produkcję witamin z gr. B, kształtowanie odporności czy funkcje metaboliczne, ale także mają potwierdzony naukowo wpływ na rozwój emocjonalny, poziom stresu i zdolność radzenia sobie z wyzwaniami. Choć emocje dzieci są widoczne od razu, to zdrowa i różnorodna mikrobiota jelitowa jest ich niewidzialnym sojusznikiem. Mózg i jelita są ze sobą ściśle powiązane – kiedy czujemy się niespokojni lub podekscytowani, mówimy, że odczuwamy „motyle w brzuchu”, a gdy czegoś się boimy lub stres staje się intensywny, odczuwamy dyskomfort - jakby stalowy pierścień zaciskał nam się na żołądku. U młodszych dzieci, które nie zawsze potrafią jeszcze precyzyjnie nazwać swoje uczucia, stres powodujący zaburzenie osi jelitowo-mózgowej może przejawiać się w sposób fizyczny – np. bólami brzucha, nudnościami czy problemami z jedzeniem. W ostatnich latach nauka coraz lepiej rozumie związek między mikrobiomem jelitowym a zdrowiem psychicznym, a oś jelitowo-mózgowa uznawana jest za ważny mechanizm regulacji emocji i reakcji na stres.

Badania wykazują, że trzewny układ nerwowy może wywoływać istotne zmiany emocjonalne, których doświadczają osoby z IBS i innymi funkcjonalnymi zaburzeniami jelitowymi. Przez lata uważano, że to lęk i depresja przyczyniają się do problemów jelitowych, ale nowe dowody sugerują odwrotną zależność – podrażnienie układu trawiennego może wysyłać sygnały do ośrodkowego układu nerwowego, prowadząc do zmian nastroju. Może to tłumaczyć, dlaczego dzieci z IBS częściej cierpią na zaburzenia lękowe i depresję. Warto zauważyć, że IBS u dzieci objawia się nie tylko bólami brzucha, ale także wzdęciami, zaparciami, biegunką czy uczuciem pełności w żołądku.

Stres – złodziej dobrego nastroju i wróg mikrobioty jelitowej

Pierwszy dzień w przedszkolu, egzamin w szkole, zmiana otoczenia – dziecięcy świat pełen jest sytuacji wymagających szybkiej adaptacji. Krótkotrwały stres jest naturalnym mechanizmem przystosowawczym, ale jego przewlekła postać może zakłócić nie tylko równowagę emocjonalną, ale również mikrobiologiczną jelit i wpłynąć na komunikację jelitowo-mózgową. Dysbioza jelitowa – czyli zaburzenie składu i różnorodności mikroorganizmów – jest wiązana przez naukowców ze zwiększoną podatnością na lęk, nadpobudliwością, a nawet trudnościami z koncentracją.

Stres może także prowadzić do nasilenia stanu zapalnego w organizmie, co wpływa na integralność bariery jelitowej i może prowadzić do tzw. zespołu przesiąkliwego jelita. Wówczas toksyny i niestrawione cząstki pokarmowe mogą przedostawać się do krwiobiegu, wywołując reakcje zapalne, które mogą wpływać na funkcjonowanie układu odpornościowego i nerwowego. Badania pokazują, że przewlekły stres zmienia skład mikroflory jelitowej, redukując liczbę korzystnych bakterii i zwiększając populację mikroorganizmów związanych z inicjowaniem stanu zapalnego.

Bakterie jelitowe wspierają zdrowie psychiczne, wytwarzając hormony i neuroprzekaźniki m.in. szczęśliwą serotoninę, zapalną i nadpobudliwą histaminę, czujną noradrenalinę czy uspokajający kwas gammaaminomasłowy (GABA)– będącymi sposobami komunikacji sygnałowej z mózgiem. Mózg używa je do nauki, wsparcia pamięci i utrzymania nastroju. To w jelitach jest produkowane ponad 90% hormonu szczęścia- serotoniny, która jest w nich wykorzystywana i wpływa na ich „dobry nastrój”.

Przyczyny zaburzeń trawiennych u dzieci:

• Liczne antybiotykoterapie i stosowanie leków steroidowych
• Powtarzające się infekcje zapalenia żołądka i jelit
• Alergie pokarmowe, nietolerancje i nadwrażliwości
• Infekcje pasożytnicze
• Niedobory składników odżywczych i wysokie spożycie przetworzonej żywności
• Niskie spożycie błonnika (warzywa i owoce, produkty pełnoziarniste, rośliny strączkowe i błonnik prebiotyczny)
• Długotrwały stres

Psychobiotyki – probiotykoterapia ukierunkowana na oś jelitowo-mózgową

Psychobiotyki to specjalna grupa probiotyków, które wykazują korzystny wpływ na zdrowie psychiczne. Niektóre szczepy bakterii probiotycznych są zdolne do wytwarzania neuroprzekaźników, takich jak serotonina czy GABA, które regulują nastrój i reakcje na stres. Ponad to korzystnie wpływają na funkcje i szczelność bariery jelitowej, zapobiegając tym samym translokacji bakterii, toksyn i niestrawionych części pokarmu do krwioobiegu, redukując również stan zapalny.

Badanie ankietowe przeprowadzone na ponad 9800 uczestnikach wykazało, że spożywanie psychobiotyku z dodatkiem witaminy B2 przez dwa tygodnie korelowało ze zwiększeniem poziomu energii, ograniczeniem zmęczenia i wyczerpania psychicznego oraz poprawą jakości snu. Produkt ten zawiera szczepy bakteryjne o udowodnionym działaniu psychobiotycznym na oś jelito-mózg, co może wspierać regulację emocji i odporność na stres.

Celowana suplementacja psychobiotykami może wspierać dzieci w lepszym radzeniu sobie z emocjami, redukowaniu stresu oraz poprawie jakości snu. Badania wykazały, że interwencje probiotyczne mogą zmniejszać objawy lęku, wspierać koncentrację oraz poprawiać ogólną odporność na stres. Wspomagają także szczelność bariery jelitowej, redukując przewlekły stan zapalny, który może przyczyniać się do zaburzeń nastroju.

Psychobiotyki są wsparciem dla dzieci przedszkolnych i szkolnych, doświadczających przewlekłego stresu, problemów z koncentracją, nadmiernej nerwowości czy z trudnościami w zasypianiu czy regulacji emocji.

Bibliografia:

1. Laguipo, Angela. (2020, January 21). Gut microbiome linked to behavioral problems in children. News-Medical. Retrieved on April 25.
2. Bojović K, Ignjatović ÐI, Soković Bajić S, Vojnović Milutinović D, Tomić M, Golić N, Tolinački M. Gut Microbiota Dysbiosis Associated With Altered Production of Short Chain Fatty Acids in Children With Neurodevelopmental Disorders. Front Cell Infect Microbiol. 2020 May 19;10:223. doi: 10.3389/fcimb.2020.00223. PMID: 32509596; PMCID: PMC7248180.
3. Foster JA, Rinaman L, Cryan JF. Stress & the gut-brain axis: Regulation by the microbiome. Neurobiol Stress. 2017 Mar 19;7:124-136. doi: 10.1016/j.ynstr.2017.03.001. PMID: 29276734; PMCID: PMC5736941.