W 2021 roku w Polsce 1496 dzieci i nastolatków podjęło próbę samobójczą, z czego 127 zakończyło się śmiercią. W porównaniu do roku 2020 nastąpił wzrost zachowań samobójczych u młodzieży aż o 77% – informuje raport „Zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży. Raport za lata 2021-2021” przygotowany na podstawie danych pochodzących z Komendy Głównej Policji. Okres dojrzewania człowieka to ogromne wyzwanie nie tylko dla rodziców, ale przede wszystkim dla samych nastolatków. Jesteśmy przekonani, że warto podjąć każde działanie, by tę sytuację poprawić. Tutaj również z pomocą przychodzą nam probiotyki.

Od euforii do depresji – trudny okres dojrzewania

W organizmie młodego człowieka zachodzi wiele zmian, zarówno na poziomie fizycznym jak i psychicznym. Okres życia między dzieciństwem, a dorosłością to czas, w którym dorastający człowiek kształtuje swoją osobowość, wyznacza pierwsze życiowe cele, szuka akceptacji wśród rówieśników i poszerza zakres własnej samodzielności. Musimy pamiętać, że w tym czasie równie mocno potrzebuje wsparcia i bliskości opiekuna, mimo że nie okazuje tego, tak jak w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. W czasie dojrzewania nastolatkowi towarzyszą częste zmiany nastroju: od dodającej skrzydeł euforii do epizodów depresyjnych.

Samobójstwa wśród młodzieży – skala zjawiska

Zachowania samobójcze to złożone zjawisko, na które ma wpływ wiele czynników. Nie ma jednej prostej odpowiedzi na pytanie, dlaczego ludzie odbierają sobie życie. W Polsce więcej osób ginie w wyniku samobójstw, niż w wypadkach samochodowym. Co 10 lat z mapy naszego kraju znika jedno miasto zbliżonej wielkości do Ełku czy Bełchatowa. Na każdą 28-osobową klasę przypada średnio dwóch uczniów po próbie samobójczej. Według ogólnopolskiego badania przeprowadzonego w 2021 roku, co siódme dziecko odczuwa niezadowolenie ze swojego życia w stopniu zagrażającym jego zdrowiu psychicznemu.

Na co zwrócić uwagę – czynniki ryzyka

Ogólne czynniki ryzyka wystąpienia zachowań samobójczych u nastolatków to:

• wcześniejsze zachowania samobójcze,
• zaburzenia psychiczne, uzależnienia, zaburzenia osobowości,
• depresja, lęk,
• inne współwystępujące choroby,
• problemu w środowisku rodzinnym,
• przynależność do mniejszościowej grupy,
• status społeczno-ekonomiczny,
• stresujące wydarzenia życiowe, trudności interpersonalne, utraty,
• nadużycia seksualne i fizyczne,
• problemy z nauką,
• gorsze funkcjonowanie z powodu chorób somatycznych i urazów,
• zaburzenia składu mikrobioty jelitowej.

Sygnały – jakich objawów nie bagatelizować

Warto zawsze pamiętać o tym, że przedłużające się okresy obniżonego nastroju należy niezwłocznie skonsultować ze specjalistą od psychologii młodzieżowej. Nie powinno się bagatelizować objawów, gdyż pomoc w odpowiednio wczesnej fazie problemu zapobiega rozwojowi poważnych zaburzeń i pomaga sprawnie powrócić młodemu człowiekowi do równowagi psychicznej. Sygnały zagrożenia samobójczego, na które powinniśmy zwrócić uwagę to:

• długotrwała zmiana nastroju – przygnębienie, utrata spontaniczności, większa płaczliwość, niepokój lub ciągłe rozdrażnienie, większa skłonność do konfliktów i wybuchów,
• wyraźne zmiany sposobu odżywiania się (szczególnie odmowa jedzenia) lub snu (bezsenność, trudności z rozbudzeniem się rano),
• trudności z koncentracją, rozkojarzenie przypominające nieobecność,
• niechęć do rozmów, spotkań, wycofywanie się z kontaktu z rodziną i przyjaciółmi,
• utrata zainteresowania rzeczami i sprawami, które do tej pory były ważne,
• wzrost impulsywności, nagłe akty agresji lub autoagresji,
• sięganie po substancje psychoaktywne,
• poczucie bezradności i braku wiary w możliwość rozwiązania problemów, poradzenia sobie z trudnościami,
• deprecjonowanie i oskarżanie siebie, poczucie winy, bycia złym człowiekiem i ciężarem dla innych,
• skargi na nieustanne zmęczenie i towarzyszące im poczucie braku energii i niemocy.

Jelito-mózg – dwutorowa komunikacja

Stale wzrastająca świadomość wpływu mikroflory na stan zdrowia człowieka poskutkowała rozpoczęciem projektu badawczego „Human Microbiom Project”, sfinasowanym przez Narodowy Instytut Zdrowia Stanów Zjednoczonych. Program projektu zakładał poznanie mikrobioty człowieka oraz określenie jej zależności z niektórymi jednostkami chorobowymi. Kluczowym tematem badań w tym obszarze jest zależność osi jelita-mózg przy zaburzeniach nastroju. Jelita i mózg komunikują się ze sobą i wpływają na siebie nawzajem. Dysbioza mikrobiomu może powodować zaburzenia zachowania i wahania nastroju. Z kolei przewlekły stres powoduje bóle brzucha oraz zakłóca regularne wypróżniania. Ponadto uszkadza jelita lub błonę śluzową jelit i sprawia, że stają się one przepuszczalne (ang. leaky gut). Udowodniono również, że eubioza (prawidłowy stan mikrobioty jelitowej) ma korzystny wpływ m.in na odpowiedź organizmu na stres.

Probiotyki – jaki mają wpływ na funkcjonowanie mózgu

W badaniu na modelu zwierzęcym udowodniono, że infekcje układu pokarmowego wywołane przez bakterie oraz towarzyszący im długotrwały stan zapalny są związane z aktywacją obszarów mózgu odpowiedzialnych za występowanie stanów lękowych i odczuwaniem lęku. Inne badanie z 2018 roku na 54 zdrowych ochotnikach, w którym przez 4 tygodnie podawano wieloszczepowy probiotyk (zawierający bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium) lub placebo, wykazało, że istnieje zależność pomiędzy probiotykoterapią, a zmianami funkcjonalnymi mózgu. W grupie przyjmującej probiotyki zauważono wzrost aktywności obszarów mózgu odpowiedzialnych za emocje, kontrolę zachowania i uwagi, równocześnie nie odnotowano zmian strukturalnych mózgu. Potwierdza to brak skutków ubocznych stosowania probiotyków w celu poprawy funkcjonalności obszarów mózgu. Kolejne badanie przeprowadzone w 2021 r. na osobach z ciężką depresją po 4 tygodniach suplementacji probiotykiem, wywołało zmiany w samopoczuciu subiektywnym jak i widoczną poprawę na skalach oceny emocji i uczuć oraz wyraźny wpływ na wyniki badań stanów zapalnych. Co jest niesamowitą zachętą dla osób borykających się z poważną odmianą tej choroby słabo reagującą na leczenie.

Sposób na redukcję skutków stresu – z pomocą przychodzi Instytut AllergoSan

W 2016 oraz w 2018 roku ukazały się dwie obszerne analizy badań, w których ukazano istotny wpływ probiotykoterapii na znaczącą poprawę nastroju zarówno u osób zdrowych jak i u osób z łagodnym oraz umiarkowanym nasileniem objawów depresyjnych. Oznacza to, że jest ona skutecznym wsparciem w redukcji skutków stresu, dla poprawy nastroju czy kontroli zachowania. Instytut AllergoSan odpowiedział na potrzebę opracowania synbiotyku, który będzie w stanie niwelować efekty stresu poprzez poprawę funkcji i szczelności bariery jelitowej i stworzył 9-szczepowy OMNi-BiOTiC® Stress Repair. To produkt o sprawdzonej kompatybilności szczepów i przebadanej skuteczności na osi jelito-mózg, do tego w 2021 roku otrzymał nagrodę najlepszego probiotyku na rynku za wsparcie organizmu przy zaburzeniach psychicznych wywołanych chronicznym stresem.

Bibliografia:

1. https://brpd.gov.pl/wp-content/uploads/2021/11/Raport-RPD-samopoczucie-psychiczne-PDF.pdf.
2. Tannock GW. Studies of the intestinal microflora: A prerequisite for the development of probiotics. Int. Dairy J. 1998; 8(5–6): 527–533.
3. Tannock GW. A fresh look at the intestinal microflora. W: Tannock GW. red. Probiotics: Acritical review. UK, Horizon Scientific Press; 1999. S. 5–14.
4. O’Mahony SM, Marchesi JR, Scully P, Codling C, Ceolho AM, Quigley EM i wsp. Early life stress alters behavior, immunity, and microbiota in rats: Implications for irritable bowel syndrome and psychiatric illnesses. Biol. Psychiatry 2009; 65(3): 263–267.
5. Sudo N, Chida Y, Aiba Y, Sonoda J, Oyama N, Yu XN i wsp. Postnatal microbial colonization programs the HPA system for stress response in mice. J. Physiol. 2004; 558(Pt 1): 263–275.
6. Goehler LE, Park SM, Opitz N, Lyte M, Gaykema RP. Campylobacter jejuni infection increases anxiety-like behavior in the holeboard: Possible anatomical substrates for viscerosensory modulation of exploratory behavior. Brain Behav. Immun. 2008; 22(3): 354–366.
7. Bagga D, Aigner CS, Reichert JL, Cecchetto C, Fischmeister FPS, Holzer P i wsp. Influence of 4-week multi-strain probiotic administration on resting-state functional connectivity in healthy volunteers. Eur. J. Nutr. 2018; 1–7. Doi: 10.1007/s00394-018-1732-z.
8. Huang R, Wang K, Hu J. Effect of probiotics on depression: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Nutrients 2016; 8(8): E483.
9. Ng QX, Peters C, Ho CYX, Lim DY, Yeo WS. A meta-analysis of the use of probiotics to alleviate depressive symptoms. Journal of Affective Disorders 2018; 228: 13–19.
10. Lucyna Kicińska, Jolanta Palma, Życie warte jest rozmowy, Zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży. Raport za lata 2012-2021 na podstawie danych Komendy Głównej Policji.
11. Interleukin-6 Gene Expression Changes after a 4-Week Intake of a Multispecies Probiotic in Major Depressive Disorder—Preliminary Results of the PROVIT Study – Alexandra Reiter (2021)